De koeling van je scheepsmotor: direct of indirect ?

Om te zorgen dat je scheepsdiesel niet oververhit en vastloopt, moet ie natuurlijk gekoeld worden. Bij een scheepsmotor gebruiken we dan doorgaans geen lucht (zoals bij een auto), maar wel buitenwater om de motor koel te houden. Dit kan grofweg op 2 manieren:

Verschil tussen directe en indirecte koeling

  • Directe koeling, waarbij buitenwater door koelkanaaltjes door de motor gepompt wordt.
  • Indirecte koeling via een warmtewisselaar: het buitenwater wordt niet direct door de motor, maar wel door een warmtewisselaar gepompt. Zo’n warmtewisselaar is een koker met buisjes erin. Door de binnenkant van die buisjes loopt het buitenwater. Aan de buitenkant van de buisjes circuleert de warme koelvloeistof van de motor. Op die manier wisselt de warmtewisselaar warmte uit met de koelvloeistof die door de motor loopt. Een gedemonteerde warmtewisselaar ziet zo uit:

Warmtewisselaar van een volvo penta MD2020 gedemonteerd

En als het warmtewisselaar-element terug in de koelvloeistof-tank geschoven is ziet dat er zo uit (linker zijaanzicht van de vorige foto):

Warmtewisselaar van een scheepsmotor zijaanzicht

Voor- en nadelen van directe en indirecte koeling

Directe koelingssystemen zijn wat eenvoudiger dan indirecte koelingssystemen, je hebt immers gewoon buitenwater door je motor lopen en dat is het dan. Bij een indirect koelingssysteem moeten 2 soorten vloeistoffen warmte uitwisselen en dat maakt het systeem natuurlijk wat complexer.

Een nadeel van directe koeling is wel dat je buitenwater hebt lopen in de koelkanaaltjes in de binnenkant van je motor. Dit heeft 2 nadelige gevolgen:

  • (Zout) buitenwater veroorzaakt veel sneller corrosie (roest) binnenin je motor dan koelvloeistof. In koelvloeistof zitten vaak corrosiewerende middelen die de binnenkant van je motor beschermen. In niet alle koelvloeistoffen zitten deze corrosiewerende stoffen. Maar van de koelvloeistoffen van de gangbare fabrikanten (Volvo Penta, Yanmar, Vetus, …) kan je doorgaans zeker zijn dat ze die stoffen wel bevatten. Het is ook om die reden dat je de koelvloeistof in je motor best om de 2 jaar vervangt: de koelvloeistof zal nog steeds je motor koelen, maar de corrosiewerende werking ervan gaat verloren.
  • Door de warmte van de motor zet er zich zout en kalk af binnenin de koelkanaaltjes. Daardoor gaan die koelkanaaltjes op termijn verstoppen, en krijg je oververhitting. In een direct gekoelde motor zit er enkel buitenwater in de warmtewisselaar en zal de afzetting dus ook enkel in het warmtewisselaar-element zitten. En dat element is natuurlijk veel makkelijker schoon te maken dan de koelkanaaltjes binnenin je motor.

In een direct gekoelde motor is dus de kans op zout- en kalkafzetting groter, dit is dan ook de reden dat de bedrijfstemperatuur van direct gekoelde motoren lager wordt gehouden dan die van indirect gekoelde motoren (55-70 graden ten opzichte van 70-85 graden Celsius). Dit wordt geregeld door verschillende thermostaten te gebruiken die bij verschillende temperaturen opengaan. Bij een lagere bedrijfstemperatuur is er dus minder afzetting in je direct gekoelde motor, wat een goeie zaak is. Maar een motor voelt zich toch net wat lekkerder bij een hogere bedrijfstemperatuur (70-85 graden Celsius). Als je motor continu op een lagere bedrijfstemperatuur draait, vermindert dit de levensduur van de motor.

Een bijkomend voordeel van indirect gekoelde motoren is de winterbestendigheid: koelvloeistof is doorgaans vorstbestendig (de vorstbestendigheid kan je meten met b.v. een antivriesweger). Mocht er dus iets misgegaan zijn bij het winterklaar maken, waardoor er buitenwater bevriest in je koelsysteem, dan kan alleen het warmtewisselaar-element beschadigd zijn en niet de koelkanaaltjes in je hele motor. Nu kan zo’n warmtewisselaar-element een flinke duit kosten, maar zeker niet zoveel als een nieuwe motor natuurlijk …

Conclusie

Een indirect gekoelde motor heeft in de meeste gevallen meer voordelen dan nadelen. De meeste nieuwe scheepsdiesels zijn dan ook allemaal indirect gekoeld. Mocht je toch nog een direct gekoelde scheepsdiesel hebben, dan is het alsnog mogelijk om er een indirect gekoelde motor van te maken. Maar of je dat wil (laten) doen hangt natuurlijk af van je scheepskas en/of je veel zin hebt om eens goed te gaan sleutelen.

Veel koelingsplezier !

Bob

8 comments… add one
  • Klaus Hollstein Link Reply

    Beste ,
    ik heb een Volvo Penta MD2B motor van 1974 met directe koeling . Deze motoren werden van een zeer speciale legering gemaakt die heel goed bestand is tegen zout water. Het is natuurlijk aan te raden om te motor goed te onderhouden ; ideaal is om een keer per jaar te motor toch met een speciaal product te ontkalken en goed te spoelen ; daarvoor zijn er ook extra kraantjes voorzien om het water ook uit de cylinders te laten lopen . Cruciaal is ook om de goede werking van het thermostaat en de waterpomp eens per jaar te checken. Zo’n direct gekoelde motor is volgens mij bijna niet te verslijten maar hij vraagt voor iets meer onderhoud.
    Ik denk ook dat de hoofdreden dat men overgeschakeld is op indirecte koeling puur financieel is ; deze motoren kunnen immers van veel goedkoper materiaal gemaakt worden .

  • Hoi Klaus. bedankt voor je toevoegingen ! Meindert

  • Henk Link Reply

    Maar om de hoeveel bedrijfduren moet de warmtewisselaar dan schoongemaakt c.q vervangen worden.

    vr, groet,

    Henk

  • [quote name=”Henk”]Maar om de hoeveel bedrijfduren moet de warmtewisselaar dan schoongemaakt c.q vervangen worden.

    vr, groet,

    Henk[/quote]
    Hoi Henk, je checkt je warmtewisselaar best om de 250 uren, of tenminste elk seizoen. (Vrijblijvend: hoe je dat precies kan doen vind je in onze videocursus motoronderhoud, zie daarvoor ‘BobShop’ bovenaan in het menu)

    Groetjes !
    Meindert

  • Patrick Link Reply

    Hallo!

    Ik heb een Volvo MD32A welke indirect gekoeld is. Echter heb ik roestgaatjes ontdekt onder de vuldop, daaronder zit de warmtewisselaar. Op dit moment zit er geen koelvloeistof meer in aangezien het nu dus vermengd word met buitenwater. De motortemperatuur blijft keurig op pijl, maar door overdruk loopt het expansievat over na een tijdje als je een beetje doorvaart.

    Mijn vraag is, kan dit echt kwaad??? Kan ik in plaats van het water via het expvat ook direct naar buiten lozen?

    Het vat zit hoog achter de stuurkolom en is moeilijk bereikbaar, maar water loopt dan ook langs stroomdraden, wat uiteraard niet gewenst is…

    Hoor t graag! Alvast hartelijk dank!

    Mvg Patrick

  • karst Vereecken Link Reply

    beste patrick

    ik denk dat je motor kapot is

    groetjes karst

  • Varst Kereecken Link Reply

    Beste Karst

    Ik heb dezelfde vaststelling als jou bekomen.
    Patrick is gay

  • joeri Link Reply

    beste

    hallo ik ben joeri en ben ook gay, heb jij zin in een date patrick??

    xxxx joeri

Leave a Comment

BootCoachBob gebruikt cookies voor een betere surfervaring. Klik op de knop hiernaast om cookies te accepteren. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk te maken. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten