Doorgrond je keerkoppeling, deel 1: schakelschijfkoppeling

Op Bob’s forum kreeg ik onlangs de vraag hoe dat nu eigenlijk zat met keerkoppelingen ? Dus bij deze deel 1 uit Bob’s reeks over keerkoppelingen. ’t Wordt niet altijd even simpel, maar wel erg interessant voor ons bootjesgekken :). Dus als je even doorbijt heb je volgend weekend weer iets om mee uit te pakken op de steiger ;).

We beginnen met de schakelschijfkoppeling, want dat is het eenvoudigste keerkoppelingssystseem. Dit systeem zal je veel tegenkomen in buitenboordmotoren en saildrives met niet al te veel PK.

Opengewerkte Buitenboordmotor

 Foto: Calcocutaways.com

Kijk even mee naar de vergroting hieronder van de keerkoppeling van de motor hierboven. De verticale as is de ‘inkomende’ as, die verbonden is met de motor. De horizontale as is de ‘uitgaande’ as, waar de propeller op gemonteerd zit. Waar het nu allemaal om draait (haha !) is dat het tandwiel op de inkomende as 2 horizontale tandwielen tegelijkertijd aandrijft. De inkomende as en de 2 horizontale tandwielen draaien dus de hele tijd wanneer de motor draait. Belangrijk: de horizontale tandwielen zitten niet op de uitgaande as gemonteerd, maar ze draaien eromheen. Die 2 tandwielen draaien dus vrij omdat ze niet rechtstreeks verbonden zijn met de uitgaande as.

keerkoppeling buitenboordmotor opengewerkt

Foto: Calcocutaways.com

OK. So far so good. Hoe gebeurt dan de overbrenging van de inkomende as naar de uitgaande as ? Dat zie je op de foto’s hieronder. Op de uitgaande as zit er een zogeheten schakelschijf (of ‘schakelmof’) (zie eerste foto hieronder, tussen de 2 horizontale tandwielen). Nu zit er helemaal rondom de uitgaande as een vertanding (2e foto hieronder, net links van de schakelschijf). Zo’n vertanding heet een ‘spibaan’. De binnenkant van de schakelschijf (zie 3e foto) past op deze spibaan. Dus, als de schakelschijf ronddraait, draait ook de uitgaande as.

keerkoppeling-met-schakelschijf

Foto: marineengine.com

  

keerkoppeling-schakelmof-opengewerkt

Foto: joelcd88.blogspot.com

schakelschijf

Foto: bpi.ebasicpower.com

We zijn er bijna: De 2 horizontale tandwielen zijn zo gemaakt dat de tanden van de schakelschijf passen in gaten aan de binnenkant van de tandwielen. Hieronder zie je een vereenvoudigd schema van een tandwiel (achteraan) en een schakelschijf (vooraan) waarvan de tanden aan de binnenkant weg zijn gelaten. De tanden van de schakelschijf hieronder zijn recht en passen in de uitsparingen op het tandwiel (één zo’n uitsparing zie je tussen de 2 pijlen). In de schakelschijf hierboven zijn de tanden schuin gemaakt, waardoor ze makkelijker in de uitsparingen in het tandwiel glijden. Aan de buitenkant van de schakelschijf zie je een gleuf (zie foto hierboven): deze gleuf is verbonden met de gashendel van de boot. Door de gashendel in voor of achteruit te zetten kan je dan de schakelschijf heen en weer schuiven over de spibaan van de uitgaande as, zodat de schakelschijf ofwel in het ene horizontale tandwiel kan grijpen, ofwel in het andere.

Het is ook die schakelschijf (niet de tandwielen) die dat ratelend lawaai maakt als je je gashendel niet snel genoeg vooruit of achteruit zet. De tanden van de schakelschijf schuren dan tegen de uitsparingen van het tandwiel, zonder er daadwerkelijk ook in te vallen. Zo’n versnellingsbak heet in het Engels dan ook een ‘crash gear’, omdat je met de schakelschijf de propellor niet vloeiend in versnelling zet, maar in versnelling ‘knalt’.   

schema schakelschijf

Foto: carbibles.com

Samengevat: De inkomende as drijft beide horizontale tandwielen aan die vrij lopen rondom de uitgaande as. Je zet de gashendel in versnelling, waardoor de schakelschijf tegen één van de twee tandwielen wordt gezet. Daardoor begint de schakelschijf te draaien en via de spiebanen op de uitgaande as, begint ook die as te draaien. En hopla: je propeller draait. Zoals je kan zien in de foto’s hierboven draaien elk van de 2 tandwielen een verschillende kant op, dus één van de tandwielen is de ‘vooruit’-versnelling en de andere is de ‘achteruit’-versnelling.

En ziezo, dat is het ! in een volgend artikel gaan we het hebben over andere soorten keerkoppelingen, zoals die toegepast worden in zwaardere scheepsmotoren.

Vond je dit artikel interessant ? Deel dit artikel met je vrienden (zie beneden) en schrijf je in op onze nieuwsbrief, dan houden wij je op de hoogte van de laatste bootklus-info !

4 comments… add one
  • Paul Link Reply

    ZEER intressant hoor !
    Graag nog MEER uitleg over BB-moteren!!!!
    Ve….eele groetjes,
    Paul 😆

  • [quote name=”Paul”]ZEER intressant hoor !
    Graag nog MEER uitleg over BB-moteren!!!!
    Ve….eele groetjes,
    Paul :lol:[/quote]
    Bedankt voor je reactie en je suggestie !
    Meindert

  • jan Link Reply

    Groots! Dat maakt het duidelijk; ook waarom er olie in het staartstuk zit, bovendien waarom je die olie moet verversen!

  • louis Link Reply

    hoi .. wil een bootje kopen met een vetus 16 motor . nu word langs alle kanten gezegd dat ik moet opletten voor de mechanische keerkoppeling .; zegt men zeer fragile te zijn en snel stuk als men maneuver voor achteruit te snel wil schakelen.. wat is hier van waar ?

Leave a Comment

BootCoachBob gebruikt cookies voor een betere surfervaring. Klik op de knop hiernaast om cookies te accepteren. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk te maken. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten